Yếu tố gây mất tập trung khi lái xe và cách khắc phục
05/03/2024 87
Gần như tất cả các vụ tai nạn đều bắt nguồn từ sự mất tập trung khi lái xe, nhưng vấn đề này hoàn toàn có thể được ngăn chặn.
Các loại mất tập trung khi lái xe ô tô
Theo các chuyên gia, có 3 loại xao nhãng, sự mất tập trung khi lái xe ô tô thường gặp nhất:
Xao nhãng tâm lý: Đây là bất kỳ hành động hay suy nghĩ nào của tài xế trong khi lái xe mà không liên quan đến việc điều khiển xe như: trò chuyện với hành khách, nghe nhạc, nghe radio, hoặc suy nghĩ về một vấn đề nào đó trong đầu. Xao nhãng tâm lý có thể dẫn đến các loại xao nhãng khác.
Xao nhãng thị giác: Đây là bất kỳ điều gì mà tài xế quan sát trong khi lái xe nhưng không phục vụ mục đích lái xe như: ngắm cảnh, dõi theo một ai đó hoặc sự kiện gì đó, nhìn điện thoại. Xao nhãng thị giác cực kỳ nguy hiểm vì quan sát là nguyên tắc quan trọng nhất trong lái xe an toàn. Chỉ mất vài giây cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Xao nhãng thao tác tay: Đây là khi tài xế bỏ một hoặc cả hai tay ra khỏi vô lăng để thực hiện một hành động nào đó như: bấm điện thoại, chỉnh màn hình xe, chỉnh loa hoặc trang điểm. Điều này giảm đáng kể tốc độ xử lý và khả năng xử lý chính xác trong tình huống bất ngờ.
Xao nhãng tâm lý: Đây là bất kỳ hành động hay suy nghĩ nào của tài xế trong khi lái xe mà không liên quan đến việc điều khiển xe như: trò chuyện với hành khách, nghe nhạc, nghe radio, hoặc suy nghĩ về một vấn đề nào đó trong đầu. Xao nhãng tâm lý có thể dẫn đến các loại xao nhãng khác.
Xao nhãng thị giác: Đây là bất kỳ điều gì mà tài xế quan sát trong khi lái xe nhưng không phục vụ mục đích lái xe như: ngắm cảnh, dõi theo một ai đó hoặc sự kiện gì đó, nhìn điện thoại. Xao nhãng thị giác cực kỳ nguy hiểm vì quan sát là nguyên tắc quan trọng nhất trong lái xe an toàn. Chỉ mất vài giây cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Xao nhãng thao tác tay: Đây là khi tài xế bỏ một hoặc cả hai tay ra khỏi vô lăng để thực hiện một hành động nào đó như: bấm điện thoại, chỉnh màn hình xe, chỉnh loa hoặc trang điểm. Điều này giảm đáng kể tốc độ xử lý và khả năng xử lý chính xác trong tình huống bất ngờ.
Yếu tố gây mất tập trung khi lái xe
Suy nghĩ rối loạn
Dường như suy nghĩ rối loạn không gây hại, nhưng thực tế lại mang theo rủi ro lớn. Khi tâm trí chìm sâu vào suy nghĩ, dễ dàng trở nên lơ là và không chú ý đến diễn biến trên đường.
Một nghiên cứu tại Mỹ chỉ ra rằng trong số các vụ va chạm do sự mất tập trung khi lái xe, có đến 62% là do tài xế lơ là suy nghĩ về điều gì khác. Tỷ lệ này cao gấp 5 lần so với nguyên nhân là do nói chuyện điện thoại hoặc nhắn tin khi lái xe.
Một nghiên cứu tại Mỹ đã chỉ ra rằng trong tất cả các vụ va chạm xảy ra do sự mất tập trung khi lái xe, có đến 62% là do tài xế bị cuốn vào suy nghĩ về những vấn đề khác. Tỷ lệ này cao hơn gấp năm lần so với việc nói chuyện điện thoại hoặc nhắn tin khi lái xe.
Sử dụng điện thoại
Trong thời đại số ngày nay, điện thoại di động gần như trở thành một phần không thể thiếu. Nó không chỉ đơn thuần là thiết bị để gọi điện nữa mà còn trở thành công cụ để tìm kiếm thông tin, truy cập internet, và giải trí. Tuy nhiên, cuộc gọi, tin nhắn, hoặc thông báo từ các ứng dụng xã hội có thể dễ dàng làm tài xế mất tập trung. Việc nghe điện thoại, nhắn tin, hoặc lướt mạng xã hội luôn là một trong những nguyên nhân chính gây ra tai nạn.
Việc sử dụng rượu và bia
Tỷ lệ các vụ tai nạn liên quan đến việc sử dụng rượu và bia đang tăng cao. Các hậu quả của những vụ tai nạn này thường rất nghiêm trọng. Đây là lý do tại sao nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, đã áp dụng các quy định nghiêm ngặt để cấm người lái xe uống rượu hoặc bia khi tham gia giao thông.
Buồn ngủ
Buồn ngủ cũng là một trong những yếu tố gây mất tập trung khi lái xe thường gặp, đặc biệt là khi lái xe trên đường dài hoặc ban đêm. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng buồn ngủ là nguyên nhân thứ hai gây ra những vụ tai nạn nghiêm trọng sau việc lái xe dưới tác động của rượu bia.
Việc ăn uống
Việc ăn uống khi đang lái xe là một hành động mà tài xế thường phạm, và đồng thời làm tăng nguy cơ mất tập trung. Thay vì tập trung vào việc lái xe và quan sát đường, họ dễ dàng chú ý đến thức ăn hoặc đồ uống. Hơn nữa, việc sử dụng tay để cầm đồ ăn, thức uống trong khi lái xe cũng là một nguyên nhân gây tai nạn, theo một nghiên cứu, việc này có thể tăng nguy cơ gặp tai nạn lên đến 80%.
Tâm trạng
Lái xe trong tâm trạng tức giận, bực bội, hay kích động có thể tăng nguy cơ gặp tai nạn lên gấp 10 lần. Đặc biệt ở những nơi có giao thông phức tạp như Việt Nam, với tình trạng kẹt xe thường xuyên và thời tiết nắng nóng, tâm trạng và cảm xúc của người lái xe có thể dễ bị ảnh hưởng, thậm chí chỉ từ một tình huống nhỏ không như ý.
Giải pháp tránh mất tập trung khi lái xe
Để khắc phục tình trạng mất tập trung khi lái xe và ngăn chặn các hậu quả nguy hiểm mà nó gây ra, các nhà sản xuất ô tô ngày nay liên tục phát triển và trang bị cho xe nhiều công nghệ an toàn tiên tiến. Điển hình là hệ thống cảnh báo mất tập trung (Attention Assist), hệ thống cảnh báo việc chệch làn đường, hệ thống hỗ trợ giữ làn đường, và hệ thống cảnh báo va chạm phía trước.
Tuy nhiên, dù chiếc xe có cách tân đến đâu, những trang bị tiên tiến ra sao, người lái vẫn là yếu tố quan trọng nhất. Vì vậy, để tự bảo vệ mình, người lái cần phát triển thói quen tập trung khi lái xe, hạn chế sử dụng điện thoại di động, và không nên thao tác với điện thoại khi đang lái. Khi cảm thấy buồn ngủ, tâm trạng không ổn định hoặc cần phải ăn uống, họ nên dừng xe lại. Chỉ khi đã lấy lại được trạng thái tinh thần tốt và tỉnh táo, họ mới nên tiếp tục hành trình.
Để tránh mất tập trung khi lái xe, có thể áp dụng nguyên tắc lái xe an toàn được biết đến với việc sử dụng quy tắc A.G.K.L.M – "All Good Kids Love Milk" (Mọi Đứa Trẻ Ngoan Đều Thích Sữa).
- A – Aim high in steering – Hướng cao khi lái xe: Điều này bao gồm việc tập trung nhìn xa hơn về phía trước, không chỉ tập trung vào phần đường trước mũi xe hoặc xe phía trước mà còn phải quan sát xa hơn để dễ dàng dự đoán và xử lý kịp thời các tình huống bất ngờ.
- G – Get the big picture – Quan sát tổng thể: Cần có cái nhìn tổng thể, bao quát để có thể dự đoán các tình huống nguy hiểm có thể xảy ra và chuẩn bị phản ứng kịp thời.
- K – Keep your eyes moving – Di chuyển ánh nhìn linh hoạt: Không chỉ tập trung vào phía trước, mà còn cần quan sát các hướng khác nhau, bao gồm cả hai bên hông của xe, thông qua gương chiếu hậu. Điều này giúp kiểm soát không gian di chuyển của xe và nhận biết kịp thời các tình huống nguy hiểm.
- L – Leave yourself an out – Để lại lối thoát: Luôn giữ khoảng cách an toàn với xe phía trước và hai bên. Cần tạo điều kiện cho bản thân có thể xử lý tình huống bất ngờ một cách an toàn.
- M – Make sure they see you – Đảm bảo họ nhìn thấy bạn: Đảm bảo rằng xe khác có thể nhìn thấy bạn, bằng cách bật đèn tín hiệu và bấm còi trong các tình huống như vượt, chuyển làn đường hoặc rẽ. Đặc biệt cần đảm bảo rằng lái xe khác có thể nhìn thấy bạn khi bạn muốn vượt hoặc khi bạn di chuyển song song cạnh xe lớn.
Lái xe không đơn giản là việc lên xe và lái. Đó là việc đảm bảo sự an toàn của chính mình cũng như của những người khác trên đường. Do đó, hãy là người lái xe có trách nhiệm.